وکالت، یکی از مهم‌ترین حرفه‌های حقوقی است که به افراد کمک می‌کند تا در زمینه‌های مختلف حقوقی مانند حقوق کیفری، حقوق مدنی، حقوق خانواده، حقوق کار و حقوق مهاجرت از حق خود دفاع کنند در این میان، دو نوع وکالت وجود دارد که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند؛ وکیل مدافع و وکیل مدنی.
در این مقاله به شناخت دقیق و مقایسه تفاوت‌های اساسی بین نقش و وظیفه وکیل مدافع و وکیل مدنی می‌پردازیم و مسئولیت‌های هر یک را بررسی خواهیم کرد. آیا می‌دانید که نقش یک حقوق‌دان در حمایت از حقوق افراد چیست؟ آیا می‌دانید چرا شناختن تفاوت‌های میان وکیل مدافع و وکیل مدنی برای افرادی که در تعامل با سیستم حقوقی قرار می‌گیرند، امری حیاتی است.
افراد حقوق‌دان از طریق فعالیت در حوزه‌های مختلفی از جمله حقوق کیفری، حقوق تجارت، حقوق خانواده و…، به ایجاد توازن و عدالت در جامعه کمک می‌کنند. تنوع و گستردگی حوزه‌های فعالیت حقوق‌دانان نشان از اهمیت و ارزش زیاد حقوق افراد در جامعه است.
با مطالعه این مقاله می‌توانید با درک عمیق‌تری از این تفاوت‌ها، بهترین تصمیم‌گیری‌ها را در پرونده‌ها و موارد حقوقی مختلف اتخاذ کرده و نتیجه مطلوب و دلخواه خود برسید.
وکیل مدافع کیست و چه وظایفی دارد؟
وکیل مدافع، به فردی گفته می‌شود که در زمینه حقوق کیفری فعالیت دارد و وظیفه او دفاع از موکل خود در برابر اتهامات کیفری است.
وکیل مدافع، نماینده قانونی موکل خود در دادگاه بوده و وظیفه دارد از حقوق موکلش در برابر اتهامات کیفری دفاع کند.
وکیل مدافع باید در زمینه حقوق کیفری، دانش و مهارت کافی و همچنین تجربه لازم داشته باشد. آشنایی با قوانین و مقررات کیفری، آشنایی با رویه‌های رسیدگی به پرونده‌های کیفری، توانایی جمع‌آوری و ارزیابی مدارک و مستندات و توانایی دفاع از موکل در برابر اتهامات از جمله مهارت‌هایی است که یک وکیل باید داشته باشد.
طبق قوانین جمهوری اسلامی، تنها افرادی می‌توانند به‌عنوان وکیل مدافع در ایران فعالیت داشته باشند که تابعیت ایرانی دارند و مدرک کارشناسی حقوق یا معادل آن از دانشگاه‌های معتبر را دریافت کرده‌اند و همچنین دارای پروانه وکالت از کانون وکلای دادگستری باشند.
از جمله مهم‌ترین وظایف وکیل مدافع، دفاع از موکل در برابر اتهامات و حضور در جلسات دادگاه و ارائه دفاعیات از موکل است.
تماس با وکلا و مشاورین حقوقی موسسه حقوقی حقستان
برای دریافت مشاوره رایگان با مؤسسه حقوقی حقستان بر روی دکمه ی مشاوره رایگان کلیک کنید یا فرم درخواست مشاوره را پر کنید.
دفاع از موکل در برابر اتهامات
وظیفه اصلی وکیل مدافع، دفاع از موکل در برابر اتهامات کیفری است که شامل موارد زیر می‌شود:
بررسی پرونده و جمع‌آوری مدارک و مستندات لازم: اولین قدم در دفاع از موکل، بررسی پرونده و جمع‌آوری مدارک و مستندات مربوط به پرونده است. وکیل به‌عنوان مدافع موکل باید پرونده را به‌دقت بررسی کرده و کلیه مدارک و مستندات مربوط به پرونده را جمع‌آوری نماید. این مدارک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ارائه مدارک و مستندات
- طرح سؤال از شهود
- ارائه استدلال‌های حقوقی
وکیل مدافع باید با دانش و مهارت خود برای تبرئه موکل خود استفاده کند و تا جایی که امکان دارد از مجازات‌های سنگین او جلوگیری کند.
مشاوره با موکل و ارائه راهکارهای حقوقی: ارائه مشاوره حقوقی و پیشنهاد بهترین راهکارهای حقوقی از وظایف دیگر وکیل مدافع است که پس از بررسی پرونده باید انجام دهد. راهکارهایی که وکیل پس از بررسی پرونده ممکن است ارائه دهد، عبارت‌اند از:
- پذیرش اتهام
- درخواست قرار تعلیق تعقیب
- درخواست قرار منع تعقیب
- درخواست رسیدگی به اتهام در دادگاه
حضور در جلسات دادگاه و ارائه دفاعیات
حضور در جلسات دادگاه و ارائه دفاعیات از دیگر وظایف مهم وکیل است. وکیل باید در همه جلسات دادگاه به‌عنوان نماینده قانونی موکل خود حضور داشته باشد و از حقوق او دفاع کند.
در جلسه دادگاه، وکیل و با ارائه مدارک و مستندات جمع‌آوری شده و با بهره‌گیری از دانش و تجربه خود برای دفاع از موکلش و تبرئه او تلاش می‌کند. علاوه بر این وکیل مدافع این اجازه را دارد تا برای اثبات بی‌گناهی موکل خود از شهود و مأموران انتظامی سؤال بپرسد.
وکیل مدنی کیست و چه وظایفی بر عهده دارد؟
وکیل مدنی، شخصی است که در زمینه حقوق مدنی فعالیت دارد و وظیفه او دفاع از حقوق موکل خود در برابر طرف دوم دعاوی است.
وکیل مدنی، نماینده قانونی موکل خود در دادگاه است؛ بنابراین موظف است به دفاع از حقوق وی است. وکیل مدنی باید بر کلیه قوانین و مقررات مدنی مسلط بوده و دارای دانش و مهارت و تجربه لازم باشد.
وکیل مدنی، یک فرد حرفه‌ای و متخصص است که با قوانین و مقررات مدنی و رویه‌های رسیدگی به پرونده‌های مدنی آشنایی دارد و در جمع‌آوری و ارزیابی مدارک و مستندات و دفاع از موکل خود توانمند است.
احقاق حقوق موکل به عنوان شاکی یا مدعی
احقاق حقوق موکل به‌عنوان شاکی یا مدعی به معنای بازگرداندن حقوق ازدست‌رفته موکل به او است. این حقوق می‌تواند شامل حقوق مالی، حقوق معنوی یا حقوق قانونی باشد که وکیل برای احقاق آن‌ها تلاش می‌کند.
مطالبه خسارت از متهم برای موکل
در بسیاری از پرونده، طرفین مدعی هستند که طرف مقابل، خسارتی را به وی وارد کرده است در این موارد وکیل موظف است که خسارت وارده را اعم از مادی یا معنوی از طرف مقابل مطالبه نمایند.
وجوه افتراق دو وکیل
منظور از وجوه افتراق دو وکیل، تفاوت‌های بین دو وکیل مدنی و وکیل مدافع از جهات مختلف است. تفاوت‌های اساسی بین وکیل مدافع و وکیل مدنی وجود دارد که نمی‌تواند آن‌ها نادیده گرفته شود. این تفاوت‌ها عبارت‌اند از:
- نوع پرونده یا همان حوزه فعالیت: وکیل مدافع معمولاً در پرونده‌های کیفری و جنایی فعالیت می‌کند درحالی‌که وکیل مدنی ارائه مشاوره حقوقی در پرونده‌های مربوط به قوانین مدنی مانند مسائل تجاری، خانوادگی، مالی و… را بر عهده دارد.
به عبارتی باید گفت که حوزه فعالیت وکیل مدافع، حقوق کیفری است و در پرونده‌هایی مانند قتل، سرقت، کلاهبرداری، تصادف و… به‌عنوان نماینده قانونی موکل، وظیفه دفاع از او در دادگاه را بر عهده دارد.
حوزه فعالیت وکیل مدنی، حقوق مدنی است و در پرونده‌هایی که جنبه مدنی دارند، مانند دعاوی مالی، دعاوی خانوادگی، دعاوی ملکی و… با حضور در دادگاه از حقوق موکل خود دفاع کرده و برای احقاق حقوق و وی تلاش می‌کند.
- نوع مسئولیت: مسئولیت وکیل مدافع، دفاع از موکل در برابر اتهامات کیفری است در مقابل مسئولیت وکیل مدنی، دفاع از حقوق موکل در برابر طرف دوم دعوا است.
- دانش و مهارت: وکیل مدافع باید به قوانین و مقررات کیفری تسلط کامل داشته باشد تا بتواند به‌درستی از حقوق موکل خود دفاع کند. همچنین باید در جمع‌آوری و ارزیابی مدارک و مستندات، دفاع از موکل در دادگاه و برقراری ارتباط مؤثر با موکل و دادگاه مهارت کافی را داشته باشد.
وکیل مدنی باید به بر قوانین و مقررات مدنی کامل مسلط باشد تا قادر به دفاع از حقوق موکل خود باشد. علاوه بر این باید از مهارت‌های جمع‌آوری و ارزیابی مدارک و مستندات، دفاع از موکل در دادگاه و برقراری ارتباط مؤثر با موکل و دادگاه، بهره‌مند باشد.
تفاوت در نقش و جانبداری
یکی از مهم‌ترین وجوه افتراق دو وکیل، تفاوت در نقش و جانبداری وکلا در دفاع از موکل است. وکیل مدافع باید از موکل خود به طور کامل و بی‌قیدوشرط دفاع کند حتی اگر موکل او مجرم باشد، اما وکیل مدنی به طور عادلانه از موکل خود دفاع خواهد کرد، یعنی وکیل مدنی در نقش یک مدافع به‌صورت عینی و بی‌طرفانه، پرونده را بررسی خواهد کرد و از حقوق موکل خود دفاع می‌کند.
تفاوت در هدف نهایی
یکی دیگر از وجوه افتراق بین دو وکیل یعنی وکیل مدافع و وکیل مدنی، تفاوت در هدف نهایی آن‌ها است.
هدف نهایی وکیل مدافع، آزادی موکل است. حقوق‌دان که وظیفه دفاع از موکل را در پرونده‌های کیفری بر عهده دارد باید از موکل خود در برابر اتهامات کیفری دفاع کند و با به‌کارگیری همه دانش و مهارت خود، تلاش کند تا از به زندان افتادن موکل خود جلوگیری کند.
هدف نهایی وکیل مدنی، احقاق حقوق موکل است. در دعاوی مدنی، مشاور حقوقی تلاش می‌کند تا با استفاده از دانش و تجربه و مهارت‌های خود کلیه حقوق موکل خود را احیا کند و کاری کند تا موکل وی، کم‌ترین زیان را متحمل شود.
نکات مشترک دو وکیل
علی‌رغم تفاوت‌هایی که در بالا به آن پرداختیم، وکیل مدافع و وکیل مدنی، شباهت‌هایی به هم دارند و وجود این اشتراکات نشان‌دهنده اهمیت حرفه وکالت است.
برخورداری از تحصیلات و دانش حقوقی، داشتن مهارت‌های حقوقی، داشتن وجدان کاری، داشتن اخلاق حرفه‌ای و تعهد به حرفه وکالت از جمله وجوه مشترک بین دو وکیل، یعنی وکیل مدنی و وکیل مدافع هستند.
تجربه و حرفه‌ای بودن
داشتن تجربه کافی و حرفه‌ای بودن، از مهم‌ترین عواملی مؤثر در موفقیت یک وکیل است. وکیل باتجربه و حرفه‌ای با تسلط بر قوانین و مقررات و همچنین برخورداری از مهارت‌های حقوقی و اصول اخلاق حرفه‌ای، قادر است به‌خوبی از حقوق موکل خود دفاع کند.
وظیفه دفاع از منافع موکل
وظیفه اصلی وکیل، دفاع از منافع موکل است. این وظیفه در پرونده‌های کیفری و چه در پرونده‌های مدنی، برای وکلا یکسان است.
وکیل چراغ راه عدالت
وکلا به‌عنوان نمایندگان قانونی موکلان خود، نقش مهمی در نظام حقوقی کشور ایفا می‌کنند. آن‌ها با بهره‌گیری از دانش و مهارت خود، از حقوق افراد دفاع کرده و به برقراری عدالت در جامعه کمک خواهند کرد.
در این مقاله به بررسی تفاوت‌های اساسی بین وکیل مدافع و وکیل مدنی پرداختیم. وکیل مدافع، در پرونده‌های کیفری و وکیل مدنی در پرونده‌های مدنی، نقش نماینده حقوقی افراد را ایفا خواهند کرد. وکیل مدافع، وظیفه دفاع از موکل در برابر اتهامات کیفری را بر عهده دارد و وکیل مدنی نیز در برابر طرف دوم دعوا از موکل خود دفاع خواهد کرد.
شناخت تفاوت‌های بین وکیل مدافع و وکیل مدنی، برای افرادی که با نظام حقوقی در ارتباط هستند، امری ضروری است. این شناخت به افراد کمک می‌کند تا در صورت نیاز به دریافت خدمات حقوقی، بتوانند وکیل مناسب را انتخاب کنند.
