مهریه در فرهنگ ایران از جمله مهم‌ترین حقوق مالی زن است که هم در قانون و هم در شریعت تعریف شده و به‌عنوان پشتوانه مالی زن در زندگی مشترک به وی تعلق می‌گیرد. مهریه مالکیتی است که زوج به زوجه خود اهدا می‌کند و طبق قانون مدنی، زوجه بلافاصله با وقوع عقد نکاح، مالک مهریه‌ای می‌شود که تعیین شده است.
طبق ماده 1082 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران هر زمان که زن طلب کند، میتواند مهر خود را طلب نماید و شوهر ملزم به پرداخت کامل آن است. مِهریه به صورت‌های مختلفی تعیین شده و شامل انواع اموال می‌شود مثل پول نقد، طلا، مسکن، خودرو، دارایی‌های مالی و سایر دارایی‌ها مرد که به میل و رضایت خود، آن را به زن می‌دهد. مهریه قبل از ازدواج و با توافق و تأیید طرفین تعیین خواهد شد.
مهریه یک نماد از تعهد و مسئولیت شوهر نسبت به همسر است و به‌نوعی تضمین‌کننده امنیت مالی زن به شمار می‌آید. البته باید توجه داشت که در برخی موارد مهریه با وجه رایج مملکت تعیین می‌شود در چنین شرایطی پرداخت آن باید با تغییر قیمت و تورم سالانه محاسبه و پرداخت شود، مگر اینکه زوجین در حین عقد توافق دیگری داشته باشند.
مراحل اخذ مهریه و هزینه‌های مربوط به آن
مهریه یکی از حقوق مالی زوجه است که در عقد نکاح به او تعلق می‌گیرد. در صورت عدم پرداخت مِهریه توسط زوج، زوجه میتواند از طریق قانونی نسبت به اخذ آن اقدام کند. برای اخذ مهر زن در ایران، روندی خاص و مرتبط با مراحل قانونی و هزینه‌های مختلف وجود دارد. البته، نیازمندی‌ها و هزینه‌های مربوط به هر پرونده بر اساس شرایط مختلف، ممکن است متفاوت باشد.
مراحل اخذ مهریه
- ثبت درخواست در دفتر ازدواج
در اولین مرحله زوجه باید با مراجعه به دفتر ثبت مراجعه کرده و درخواست صدور اجرائیه برای مهریه را ثبت نماید. برای ثبت این درخواست، زوجه باید اصل عقدنامه و کلیه مدارک مربوط به شناسایی خود را ارائه دهد.
- ارسال اظهارنامه
پس از ثبت درخواست در دفتر ثبت، اظهارنامه‌ای مبنی بر مطالبه مِهریه توسط زن یا وکیل وی به همسر ارسال می‌شود و از او تقاضای پرداخت مهریه را خواهد شد. این اظهارنامه باید به‌صورت رسمی و از طریق پست سفارشی به شوهر ارسال شود.
- ارجاع دادخواست به دادگاه خانواده
پس از ارسال اظهارنامه شوهر 10 الی 15 روز فرصت دارد که مهریه زن را پرداخت کند درصورتیکه شوهر ظرف این مدت، مهریه را پرداخت نکند، زوجه میتواند دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه خانواده تقدیم کند. این دادخواست باید شامل موارد زیر باشد:
- مشخصات کامل زوج و زوجه
- تاریخ عقد نکاح و سند ازدواج
- مقدار مهریه
- تقاضای صدور حکم به محکومیت زوج مبنی بر پرداخت مهریه
- صدور حکم قطعی
دادگاه خانواده پس از رسیدگی و بررسی دقیق دادخواست زوجه و در صورت تأیید ادله، زوج را محکوم به پرداخت مهریه خواهد کرد. این حکم قطعی و لازم‌الاجرا است.
- اجرای حکم
پس از صدور حکم قطعی، مدت‌زمان مشخصی زوج فرصت دارد که مهریه زن را پرداخت کند. پس از پایان این مهلت قانونی و در صورت عدم پرداخت مِهریه، زوجه میتواند از طریق اجرای احکام دادگاه خانواده، نسبت به اجرای حکم اقدام کند. اجرای احکام با توقیف اموال زوج و فروش آن‌ها، مهریه زن را وصول کرده و به وی پرداخت می‌کند.
هزینه‌های اخذ مهریه
هزینه‌های اخذ مِهریه شامل موارد زیر است:
- حق‌الوکاله وکیل
- هزینه دادرسی
- هزینه اجرای حکم
حق‌الوکاله وکیل با توجه به میزان مهریه و پیچیدگی پرونده تعیین می‌شود، البته موارد دیگری مثل تجربه و نام‌دار بودن وکیل و شهر محل زندگی نیز در این قیمت‌گذاری دخیل هستند. هزینه دادرسی نیز بر اساس تعرفه‌های قانونی تعیین می‌شود. هزینه اجرای حکم نیز بر اساس میزان مِهریه و اموالی که توقیف شده‌اند، تعیین خواهد شد.
انوع مهریه
مهریه باتوجه به نحوه تعیین آن به دو نوع مهرالمثل و مهرالمسمی تقسیم می‌شوند در ادامه به طور کامل در مورد هر یک توضیح خواهیم داد.
مهرالمثل چیست؟
مهرالمثل، نوعی از مِهریه است که در مواردی چون عدم تعیین مهریه در عقد دائم، آمیزش به شبهه و مبهم بودن مهریه به زن تعلق می‌گیرد. مهرالمثل به معنای “مهریه متوسط” است. این مهریه بر اساس عرف و عادت محل زندگی و وضعیت خاص زوجه تعیین خواهد شد.
درصورتیکه مهریه در عقد نکاح تعیین نشود یا تعیین مِهریه به بعد از عقد موکول شود به جای مهرالمسمی، مهرالمثل به زن تعلق خواهد گرفت. تعیین مقدار مهرالمثل بر عهده دادگاه خانواده است و دادگاه بر اساس عوامل مختلفی مانند وضعیت مالی زوج، وضعیت اجتماعی و خانوادگی زوجه، میزان تحصیلات و زیبایی زوجه و عوامل دیگری، مقدار آن را مشخص خواهد کرد.
مهرالمسمی چیست؟
مهرالمسمی، مِهریه‌ای است که در عقد نکاح تعیین می‌شود. این مهریه، مبلغ مشخصی است که زوجین در هنگام عقد نکاح و با توافق یکدیگر به‌صورت وجه نقد، سکه، طلا، ملک یا خودرو تعیین می‌کنند.
موانع پرداخت و راهکارهای دریافت مهریه
در برخی موارد برای دریافت مهریه ممکن است با موانعی مواجه شد که گرفتن مهریه را سخت و به‌ظاهر غیرممکن ممکن می‌کنند. در ادامه، به برخی از موانع رایج برای دریافت مِهریه خواهیم پرداخت و راهکارهای مواجه و رفع آن‌ها را توضیح خواهیم داد.
از جمله موانع پرداخت مهر زن عبارت‌اند از:
- عدم توافق زوجین: اگر زوج و زوجه قبل از ازدواج درباره مقدار مِهریه توافق نکرده باشند، ممکن است زوجه برای مطالبه مهریه با مشکلاتی مواجه شود. در این صورت می‌توانید از طریق مذاکره یا استفاده از خدمات وکیل خانواده به توافق برسید.
- مخالفت همسر: مخالفت و عدم تمایل شوهر به پرداخت مهریه یکی از رایج‌ترین موانعی است که در مطالبه مِهریه، زن با آن مواجه می‌شود. تنها راه گرفتن مهریه در چنین شرایطی، مراجعه به وکیل مهریه و پیگیری از طریق دادگاه است.
- عدم توان مالی: در بعضی مواقع زوج با استفاده از ادعای ناتوانی مالی از پرداخت مهریه سرباز می‌زند. در این مواقع زوجه میتواند از طرق قانونی برای اثبات قدرت مالی زوج اقدام کند.
- عدم همکاری همسر: ممکن است همسر همکاری لازم را برای پرداخت مِهریه را نداشته باشد. در این صورت از طریق حکم قضایی می‌توان مهریه را دریافت کرد.
برای گرفتن مهریه مراجعه به وکیل خانواده بهترین راهکار است. وکیل متخصص در زمینه امور حقوقی خانواده و طلاق و مهریه، مشاوره‌های لازم را به شما می‌دهد و اقدامات لازم برای تسریع دریافت مهریه را انجام خواهد داد. همچنین با پیگیری پرونده در دادگاه و رسیدگی به امور اجرایی به شما کمک کند تا حق‌وحقوق خود را کامل مطالبه کنید.
توجه داشته باشید که در همه موارد قانونی، مشاوره و کمک حقوقی از فردی متخصص و باتجربه، امری حیاتی است؛ بنابراین بهتر است با وکیل مِهریه مشورت کنید تا برای انجام اقدامات قانونی، دقیق‌تر و محتاطانه گام بردارید و بهترین راهکارها برای گرفتن مهریه خود در پیش گیرید.
آیا می‌دانید در چه صورتی مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد؟ یا نصف می‌شود؟
مهریه از حقوق مالی زن و بر ذمه مرد است که به‌موجب ازدواج و جاری‌شدن صیغه نکاح دائم یا موقت به زن تعلق می‌گیرد. به‌طورکلی مِهریه به زن تعلق می‌گیرد و مرد موظف به پرداخت آن است. بااین‌حال در برخی شرایط، مهریه به زن تعلق نخواهد گرفت یا به طور کامل به وی پرداخت نمی‌شود. این شرایط عبارت‌اند از:
- عدم وقوع نزدیکی: طبق ماده 1092 قانون مدنی ایران، اگر مرد قبل از نزدیکی، زن خود را طلاق دهد، زن مستحق نصف مهر خواهد بود. این بدان معنا است که اگر مرد و زن قبل از وقوع نزدیکی مثلاً در دوران نامزدی از یکدیگر جدا شوند، زن تنها مستحق دریافت نصف مِهریه خود است؛ زیرا زن در این صورت زن تنها به عقد مرد درآمده و هنوز باکره است.
- طلاق خلع یا مبارات: طلاق خلع و مبارات دو نوع طلاق توافقی هستند که در آن زن بخشی از مهریه خود را به شوهر می‌بخشد تا از او جدا شود. در این صورت زن مستحق دریافت نصف مهریه خواهد بود.
- عدم تمکین زن: عدم تمکین زن به معنای عدم انجام وظایف زناشویی از سوی او است. وظایف زناشویی زن عبارت‌اند از:
- اطاعت از شوهر در مسائلی که مخالف شرع یا قانون نباشد.
- انجام اعمال و رفتاری که موجب فساد یا ضرر شوهر نشود.
- حفظ مال و آبروی شوهر.
عدم تمکین زن مانع از استحقاق مهریه او نیست. زن درهرصورت مستحق دریافت مِهریه خود است، حتی اگر از شوهر خود تمکین نکند.
نکته: برخی فکر می‌کنند که رابطه نامشروع زن باعث می‌شود که او از مهریه خود محروم شود، اما باید به این نکته توجه داشته باشید که رابطه نامشروع زن جرم بوده و قابل‌رسیدگی است، اما ارتباطی به مهریه ندارد و زن حتی در صورت داشتن رابطه نامشروع و اثبات آن، میتواند مهریه خود را طلب کند و مهریه نیز به وی تعلق می‌گیرد.
حقوق زن در دریافت مهریه چیست؟
حقوق زن در دریافت مهریه توسط محکمه یا همان دادگاه خانواده تعیین می‌شود. برخی اصول و قواعد مربوط به حقوق زن در این زمینه عبارت‌اند از:
- زمان‌بندی دریافت مهریه: زمان‌بندی دریافت مهریه معمولاً به توافق زوجین یا به تصمیم دادگاه بستگی دارد، اما طبق قانون مدنی و احکام شرعی، مهریه را می‌توان در طول زندگی مشترک یا بعد از اتمام زندگی مشترک، مطالبه کرد.
- مبلغ مهریه: میزان مهریه باتوجه‌به توافق زوجین و عموماً مقبل از ازدواج تعیین می‌شود. در صورت عدم توافق، دادگاه مهریه را بر اساس شرایط وضع شده توسط قانون و متناسب با عرف جامعه تعیین می‌کند.
- افزایش مهریه: در صورت عدم پرداخت مهریه به‌موقع، زوجه میتواند از تصمیم قضایی برای افزایش متأخرت بهره ببرد. این امر معمولاً باتوجه‌به مقررات و قوانین مربوطه صورت می‌پذیرد.
- تنظیم قرارداد: در برخی موارد بین زوجین و با توافق هر دو طرف، یک قرارداد بین آن‌ها منعقد می‌شود که شرایط و مبلغ مِهریه را در آن مشخص می‌گردد. طبق قوانین مدنی جمهوری اسلامی ایران، تنظیم قرارداد ازدواج، قابل‌اجرا است.
- تعدیل مهریه: درصورتیکه شرایط مالی زن به‌مراتب ضعیف‌تر از شرایط مالی مرد باشد، امکان تصمیم قضایی برای تعدیل پرداخت مِهریه وجود دارد که میتنی بر قوانین مربوطه است.
مهم است که باتوجه‌به تنوع موارد و شرایط و پیچیدگی قوانین مربوط به مطالبه مهریه با وکیل مشورت کنید تا مشاوره حقوقی مناسب درباره حقوق و مشکلات مرتبط با دریافت مهریه را بگیرید. وکیل پایه یک دادگستری میتواند به شما در فهم دقیق قوانین کمک کرده و راه‌حل‌های قانونی مناسب را به شما پیشنهاد دهد و همچنین دفاع از شما در دادگاه و مراجع قانونی را بر عهده گیرد.
ضمانت اجرای مهریه چیست؟
ضمانت اجرای مهریه، مجموعه اقداماتی است که در صورت عدم پرداخت مِهریه توسط مرد، زن برای دریافت مهریه خود میتواند انجام دهد. مِهریه دارای دو نوع ضمانت اجرای کیفری و ضمان اجرای مدنی است.
ضمانت اجرای کیفری مِهریه
در قانون جدید مهریه، مِهریه تا 110 سکه تمام بهارآزادی ضمانت اجرای جلب دارد. با استناد به این قانون اگر مرد تا 110 سکه را پرداخت کند و مابقی مِهریه را پرداخت نکند، امکان جلب و زندانی کردن او وجود دارد.
برای اعمال ضمانت اجرای کیفری مهریه، زن باید دادخواست جلب مرد را به دادگاه خانواده تقدیم کند. دادگاه پس از بررسی پرونده و در صورت احراز صحت ادعای زن، حکم به جلب مرد صادر خواهد کرد.
ضمانت اجرای مدنی مهریه
ضمانت اجرای مدنی مهریه، توقیف اموال مرد است. زن با معرفی اموال مرد به دادگاه، میتواند برای توقیف آن‌ها درخواست کند. اموال قابل توقیف، اموالی را شامل می‌شوند که جز مستثنیات دین نباشند.
مستثنیات دین، اموالی را شامل می‌شود که در صورت وجود بدهی از توقیف معاف خواهند شد. برای مثال منزل مسکونی که مرد در آن زندگی می‌کند و اثاثیه آن منزل و همچنین حقوق بازنشستگی و مستمری مرد جزو مستثنیات دینی هستند.
مراحل به‌اجراگذاشتن مهریه
برای به‌اجراگذاشتن مهریه، زوجه باید مراحل زیر را انجام دهد:
- جمع‌آوری مدارک: برای به اجرا گذاشت مِهریه، ارائه مدارکی به دادگاه الزامی است که عبارت‌اند از:
- سند ازدواج
- شناسنامه زوجه
- کارت ملی زوجه
- مدارکی که مقدار دقیق مهریه را اثبات می‌کنند.
- ثبت دادخواست: زن باید با مراجعه به دادگاه خانواده، دادخواست خود برای مطالبه مهریه را ثبت کند. این دادخواست باید حاوی اطلاعات زیر باشد:
- نام و مشخصات کامل زن و مرد
- تاریخ دقیق ازدواج
- مقدار مهریه
- دلایل عدم پرداخت مهریه
- صدور حکم: دادگاه پس از ثبت دادخواست، آن را به مرد ابلاغ می‌کند. مرد 10 روز فرصت دارد تا به دادخواست ابلاغ شده، پاسخ دهد. درصورتیکه مرد به دادخواست پاسخ ندهد یا پاسخ او قانع‌کننده نباشد، مراحل پیگیری قانونی و بررسی‌ها برای صدور حکم از جانب دادگاه آغاز می‌شود.
- اجرای حکم: چناچه صحت ادعای زن برای دادگاه اثبات شد، دادگاه حکم پرداخت مهریه را صادر کرده و مرد را مستلزم پرداخت آن خواهد کرد.
سخن‌پایانی
در این مقاله با بررسی همه چیز درباره مهریه، سعی کردیم تا پیچیدگی آن را برای شما آشکار سازیم و موانعی که مکن است در طول مسیر برای گرفتن مِهریه با آن‌ها مواجه شوید را برایتان بازگو کنیم.
گرفتن مهریه بهخودیخود فرایندی پیچیده و سخت است و تغییر و تحولاتی که در قانون مدنی اعمال می‌شوند، پیچیدگی‌های آن را سخت‌تر می‌کنند. برای همین برای پیگیری حق‌وحقوق خود و مطالبه مِهریه باید با وکیل حقوق مدنی و خانواده مشورت کرد تا بتوان مطمئن قدم برداشت. ما در حق ستان برای تحقق حقوق شما تلاش می‌کنیم.
برای دریافت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با مشاورین ما تماس بگیرید.
